Geografia Ziemi Świętej

Skrawek ziemi, ciągnący się wzdłuż wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, który łączy Syrię z Egiptem, zwany jest Ziemią Świętą. Na przestrzeni wieków różne były jej nazwy: ziemia Kananejczyków, Amorytów, Izraela, Judy, w zależności od tego, jakie narody tu mieszkały. Od epoki hellenistycznej aż do czasów najnowszych najczęściej używana była grecka nazwa Palestyna, pierwotnie odnosząca się tylko do wybrzeża zamieszkiwanego przez Filistynów.

Ziemia Święta leży w zachodniej części Azji, nad brzegami Morza Śródziemnego, po obu stronach Jordanu. Zawiera się między 31° a 32°16' szerokości północnej i między 34° a 36° długości zachodniej. Na zachodzie i na wschodzie posiada granice naturalne, na zachodzie jest nią Morze Śródziemne, na wschodzie pustynia Syryjsko-Arabska. Na północy granica biegnie południowymi stokami Hermonu i Libanu oraz brzegiem doliny el-Bakaa. Granicę południową stanowią pustynne regiony, które rozciągają się bezpośrednio od Morza Martwego i Beer Szeby.

Powierzchnię Ziemi Świętej przede wszystkim kształtowało morze, które kilkakrotnie ją zalewało tworząc skały osadowe. Obszar na wschód od Jordanu, mniej zalewany przez morze, pokryty został piaskowcem nubijskim - przeważnie o barwie czerwonej. Stąd nazwa krainy Edom to znaczy Kraj Czerwony. Skały osadowe właściwej części ziemi Izraela dzielą się na wapień twardy i rozpuszczalną kredę. Pod wpływem erozji, zwłaszcza wodnej, utworzyły one cały system dolin i wąwozów.

W trzeciorzędzie do kształtowania powierzchni dołączyła się ożywiona działalność wulkaniczna, a pod koniec trzeciorzędu ukształtowało się głębokie zapadlisko ciągnące się od Orontesu do Afryki wschodniej. W dolinie Jordanu osiąga ono największą głębię. Równocześnie z powstaniem rowu jordańskiego pofałdowały się sąsiednie góry, które przebiegają z północy na południe. Czwartorzęd charakteryzował się tu erami wielkich opadów deszczowych. W tych okresach doliny stawały się odnogami morza, które ustępowało w okresach między deszczowych.

Pod względem geograficznym Ziemię Świętą można podzielić na cztery krainy: równinę nadmorską, płaskowyż zachodni (góry Galilei, Samarii i Judei), rów jordański, Transjordanię. Wszystkie krainy położone są równolegle do siebie przebiegając południkowo z północy na południe.

Równina nadmorska ciągnie się od Ras an-Naqura aż do Gazy na przestrzeni 180 km. Na północy jest bardzo wąska, a nawet wprost zanika na wysokości Ras an-Naqura. Następnie poszerza się od 6 do 10 km i tak biegnie aż do Karmelu. Na południe od Karmelu znajduje się równina Szaron, która obfituje w doskonałe pastwiska, żyzną glebę pod winnice i gęste lasy dębowe. Ciągnie się ona na przestrzeni 90 km i sięga do Tel Awiwu. Dalej na południe rozciąga się Szefela, bardzo urodzajna nizina. Jeszcze bardziej na południe bierze początek pustynia. Pas nadmorski był od najdawniejszych czasów szczególnym korytarzem, tędy wiódł główny szlak handlowy i trakt wojskowy.

Płaskowyż zachodni ma przeciętnie 50-60 km szerokości. Górzysta część kraju stanowi od północy przedłużenie Libanu i tworzy prawie nieprzerwany grzbiet pagórków na przestrzeni całej długości Ziemi Świętej. Pagórki te kończą się na południu łagodną wyżyną Negeb i przechodzą w góry Synaju. Liban sięga wysokości ponad trzy tysiące metrów, zaś góry na terenie Ziemi Świętej dochodzą zaledwie do 1200 m n.p.m. Najwyższym szczytem jest Dżabal Dżarmaq (1208 m). Pas górski geograficznie i etnograficznie można podzielić na trzy części idąc od północy: Galileę, Samarię i Judeę.

Galilea jest szerokim Pogórzem Libanu, jest to najpiękniejsza i najżyźniejsza kraina. W niej znajduje się wspomniany najwyższy szczyt, a piękno krajobrazu podkreślają bliskie góry, które często pokryte są śniegiem - Hermon (2814 m) oraz Liban (3360 m). Południową część Galilei zajmuje równina Ezdrelon, kraina niezmiernie urodzajna, z której wyrasta samotna i urocza Góra Tabor (588 m), a od południowego wschodu otaczają ją Góry Gilboa (497 m).

Równina Ezdrelon oddziela Pogórze Galilejskie od gór Samarii, tworzące centrum kraju. W samym środku Samarii wznoszą się dwa szczyty, Ebal (938 m) i Garizim (866 m), mające duże znaczenie strategiczne.

Góry Samarii niepostrzeżenie przechodzą w Pogórze Judzkie przekraczające swymi wierzchołkami tysiąc metrów. W sercu tej krainy leży Jerozolima. Wschodnie zbocza gór judzkich opadają stromo ku dolinie Jordanu i Morzu Martwemu. Leżąca tu Pustynia Judzka poprzecinana jest głębokimi i bezwodnymi jarami oraz usiana licznymi grotami. Dalej w kierunku południowym leży majestatyczna Pustynia Negeb.

Rów jordański jest ze względu na swą głębokość jedynym tego rodzaju zjawiskiem na kuli ziemskiej. Dolina Jordanu ciągnie się od Taurusu w Azji Mniejszej przez Celesyrię, łożysko Jordanu, do zatoki Aqaba i przez Morze Czerwone do Abisynii. Zapadlisko to osiąga na dnie Morza Martwego głębokość -791 m w stosunku do poziomu Morza Śródziemnego.

Rzeka Jordan wypływa pod Hermonem i bierze początek z trzech źródeł, które łączą się na wysokości 43 m n.p.m. Jordan po połączeniu wód z trzech źródeł płynie urodzajną równiną o tropikalnej roślinności. Następnie wody rzeki przepływają przez Jezioro Genezaret. Po opuszczeniu jeziora, Jordan spływa do Morza Martwego, gdzie kończy swój bieg.

Transjordania jest płaszczyzną wyżynną leżącą na wysokości 800 do 1000 m n.p.m. Opada ona łagodnie ku wschodowi, ginąc w piaskach Pustyni Arabskiej.